Seks bez zabezpieczenia. TAK, możesz uchronić się przed HIV, nawet kiedy już TO zrobiłaś (#zdziwiona?)

Uprawiałaś seks bez zabezpieczenia? Co z ryzykiem zakażenia się HIV? Spokojnie, istnieje jeszcze coś takiego jak PeP. Rozmawiam o tym z dr. n. med Anetą Cybulą, specjalistką chorób zakaźnych.

Zakażenie HIV przestało być demonizowane. Przełomem jest stosowanie PeP i PrEP. Co to takiego?

Profilaktyka ekspozycyjna i profilaktyka przedekspozycyjna. W pierwszej po ryzykownym kontakcie możesz dostać lek, który sprawi, że wirus się „nie przyjmie” (ale trzeba wziąć ją jak najszybciej, najlepiej do ok 4-6 godzin po). W drugim przypadku – PrEP – zażywasz tabletkę (z dwiema aktywnymi substancjami), które sprawiają, że nawet jeśli będziesz uprawiać seks z osobą zakażoną, nie dojdzie do zakażenia u Ciebie. To taka pigułka „przed . Oczywiście rośnie obawa, że beztroskie osoby będą wybierać takie zabezpieczenie zamiast prezerwatywy – ale chodzi o to, by używać ich jednocześnie, bo nawet z prezerwatywą (jeśli pęknie) można się HIV zakazić.

Czyli można wejść z ulicy i poprosić o taką pigułkę w gabinecie?

Teoretycznie tak! Tylko trzeba wiedzieć, że warunkiem jej wypisania jest wykonanie tekstu wykluczającego obecność wirusa we krwi. Musimy ustalić czy pacjent nie jest już zakażony. Jeśli tak, stosowanie PrEP nie ma sensu, pacjenta trzeba po prostu leczyć. Taki banalny test płytkowy w prywatnym gabinecie wykonujemy od ręki z kropli krwi. Na wynik trzeba poczekać ok. 15 minut (w placówkach sieciowych to koszt ok. 50 zł).

Czy jest sens profilaktycznego badania u dziewczyn raz na jakiś czas, nawet jeśli nie mają za sobą ryzykownych zachowań seksualnych (np. po alkoholu, gdy niewiele pamiętają)?

Jeśli zmieniają partnerów – tak.

Jak wygląda ryzyko zachorowań u osób biseksualnych lub takich, które mają za sobą choć jeden kontakt z osobą tej samej płci?

Największe ryzyko przeniesienia HIV niesie seks analny, niezależnie czy homo czy heteronormatywny. Nie rozpoznajemy tej choroby u lesbijek (w ogóle zarażonych kobiet jest mniej, to ok 10-15 % populacji zakażonych). Sporą grupą ryzyka są MSM (czyli men having sex with men, to pojęcie szersze niż orientacja seksualna, może chodzić o jeden przypadkowy kontakt z osobą tej samej płci u mężczyzn z założenia heteroseksualnych). Tu zawodzi edukacja seksualna i wiara w to, że jesteśmy nietykalni. To, że osoba z którą lądujemy w łóżku wygląda ekstra nie znaczy, że nie jest zakażona. Zresztą niech podniesie rękę ktoś, kto choć raz w życiu nie miał ryzykownego kontaktu bez prezerwatywy.

A jeśli miał, czy jest sens robić badanie od razu po?

Nie. W punktach konsultacyjno-diagnostycznych można wykonać za darmo badanie wykluczające zakażenie HIV tzw. testem IV generacji. Przyjmuje się, że może on wykryć zakażenie między 3-4 tygodniem od ryzykownego stosunku seksualnego. Taki test będzie trzeba jednak powtórzyć po 12 tygodniach, żeby mieć pewność, że się nie zakaziliśmy.

A co kiedy hamuje nas wstyd i myślenie życzeniowe „na pewno tego nie złapałam”?

Nie mam sensu czekać, jeśli masz na koncie seks bez zabezpieczenia. Szybkie wykrycie = szybkie wyleczenie (lub w przypadku HIV niedopuszczenie do niebezpiecznego obniżenia odporności). W Polsce testuje się tylko 9% populacji, to za mało. Uprawianie seksu nie jest wstydem, więc badanie się też nie powinno niby być.

Jak nie zarazić się TYM na wakacjach? Te choroby weneryczne bywają beznadziejnymi pamiątkami z urlopu (#zdziwiona?)

Niedawno świat obiegła wiadomość o przypadkach całkowitego wyleczenia AIDS. Daje nadzieję?

Generalnie życie z zakażenie HIV czy nawet życie z AIDS nie jest już takim problemem jak kiedyś (choć nadal stygmatyzuje i ludzie niechętnie przyznają się do tego). Ale mamy dobre wieści. Po pierwsze, dzięki lekom antyretrowirusowym udaje się osiągnąć efekt undetectable = untransmitable (co tłumaczymy: niewykrywalny = niezakażalny). Co to oznacza? Jeśli chory bierze leki, dzięki którym obecność wirusa w testach jest niewykrywalna, jest bezpieczny dla swojego partnera/partnerów. Leki antyretrowirusowe w Polsce są bezpłatne dla pacjenta ale ich koszt dla Państwa jest duży – to ok. 2,5 tys złotych miesięcznie. Obecnie większość zakażonych przyjmuje 1 tabletkę dziennie (są w niej 3 aktywne substancje).

W gabinecie Dermea,w którym pracuje dr Cybula powstała przestrzeń zdrowia intymnego, gdzie możesz wykonać od ręki wszystkie testy i rozpocząć leczenie.