Tabletka dzień po – jak działa, kiedy ją stosować, ile kosztuje oraz jakie są skutki uboczne?
Tabletka dzień to antykoncepcja awaryjna, czyli metoda zapobiegania ciąży po niezabezpieczonym stosunku. Hamuje ona proces owulacji i uniemożliwia zapłodnienie. Niestety w Polsce od 2017 roku znów dostępna jest wyłącznie na receptę. Tymczasem kluczowe jest, aby taką tabletkę przyjąć jak najszybciej. Gdzie bez problemu można ją zdobyć? Ile kosztuje? Z jakimi skutkami ubocznymi trzeba się liczyć przyjmując pigułkę dzień po? Oto wszystko, co powinnyście widzieć!
Oglądaliście 2. sezon Sex Education? W jednym z odcinków serialu Netflixa pojawił się temat tabletki dzień po. I można pozazdrościć bohaterom, że mogli bez recepty kupić antykoncepcję awaryjną w aptece po stosunku, co do którego nie mieli pewności, czy był zabezpieczony. Jednak w polskim tłumaczeniu pojawił się spory błąd – emergency contraceptive pill, czyli antykoncepcja awaryjna, została przetłumaczona jako środek wczesnoporonny. Na szczęście na platformie Netflix błąd już poprawiono. Jednak to pokazuje, że wciąż panują mylne przekonania co do tego, czym jest pigułka dzień po i jak działa. Od razu warto zaznaczyć, że nie ma czegoś takiego jak środek wczesnoporonny – to określenie używane jest przez przeciwników aborcji, by mylić antykoncepcję awaryjną ze środkami do farmakologicznego przerywania ciąży, czyli środkami poronnymi. Tabletka dzień po nie ma wpływu na istniejącą już ciążę, a za zadanie ma zapobiec możliwości zapłodnienia.
Czy tabletki dzień po są legalne?
Skoro funkcjonuje błędne przekonanie, że tabletka dzień po to środek wczesnoporonny, może też nie być do końca jasne, czy antykoncepcja awaryjna jest legalna. Otóż jest. Recepta online na tabletkę dzień po jest wydawana zgodnie z prawem przez praktykującego lekarza. To jednak nie oznacza niestety, że jest ona łatwa do zdobycia.
Kto może wypisać tabletkę dzień po? Gdzie zdobyć receptę lub e-receptę?
Problem stanowi to, że obecnie w naszym kraju tabletka dzień po jest na receptę. W 2015 roku wprawdzie recepty zniesiono, ponieważ Europejska Agencja Leków uznała ten środek za bezpieczny do stosowania bez kontroli lekarskiej. Jednak za rządów PiS w 2017 przywrócono recepty. Trzeba pamiętać, że w przypadku antykoncepcji awaryjnej liczy się czas – im wcześniej ją zastosujemy, tym większa jej skuteczność, dlatego receptę trzeba zdobyć jak najszybciej. Dobra wiadomość jest taka, że antykoncepcję awaryjną może przepisać każdy lekarz z aktualnym prawem wykonywania zawodu, nawet dentysta. Najlepiej oczywiście udać się do lekarki czy lekarza pierwszego kontaktu lub ginekolożki czy ginekologa.
Po godzinie 18:00 w dni powszednie, w nocy lub święta możemy skorzystać z usług nocnej i świątecznej opieki w ramach NFZ. Niestety część lekarzy zasłania się klauzulą sumienia czy mnoży przeszkody, aby nie wypisać antykoncepcji awaryjnej. Oczywiście można też skorzystać z prywatnej wizyty, ale ta wiąże się z wysokimi kosztami i wcale nie daje gwarancji, że dostaniemy potrzebną receptę. Jeśli mamy kłopoty z uzyskaniem recepty na tabletkę po stosunku, możemy zwrócić się do inicjatywy Lekarze Kobietom – zrzeszeni w niej lekarze i lekarki z całego kraju udzielą pomocy w dostępie do antykoncepcji awaryjnej bezpłatnie lub za symboliczną opłatą 1 zł. Od nich można otrzymać e-receptę.
Tabletka dzień po a klauzula sumienia
„Jeśli nie ma szczególnych przeciwwskazań medycznych (stwierdzonych w rozmowie z pacjentką), lekarz/lekarka POZ nie może odmówić wypisania recepty” – czytamy na stronie Federacji na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny. Dlatego kiedy spotykamy się z odmową, pamiętajmy o swoich prawach, o czym również przeczytamy w poradniku FEDERY. Przede wszystkim żądajmy odmowy na piśmie jako potwierdzenia zaistniałej sytuacji, a następnie możemy prosić o interwencję przełożonych lekarki czy lekarza. Warto też złożyć skargę do wojewódzkiego oddziału NFZ – wzór skargi znajduje się tutaj.
Gabinety ginekologiczne bez klauzuli sumienia
W Polsce działają też gabinety ginekologiczne, gdzie nikt nam nie odmówi porady czy recepty ze względu na swój światopogląd. Pierwszym takim miejscem był gabinet w Poznaniu, czyli darmowy Punkt Profilaktyki Intymnej czynny całą dobę – działa od października 2018. W sierpniu 2019 gabinety bez klauzuli sumienia pojawiły się też na mapie Warszawy w szpitalu na Solcu i Praskim, które są także przystosowane do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Więc na pewno tam można udać się po receptę na pigułkę po stosunku.
Tabletka dzień po – kiedy stosować antykoncepcję awaryjną?
Żyjemy w XXI wieku i jeśli nie chcemy być w ciąży, to mamy do wyboru różne metody jej zapobiegania czy przerywania i nikt nie powinien oceniać naszych wyborów, nikomu nie musimy się z nich tłumaczyć. Antykoncepcja awaryjna – jak wskazuje nazwa – stosowana jest zazwyczaj w przypadku, gdy odbędziemy niezabezpieczony stosunek czy inne środki antykoncepcyjne zawiodą (np. pęknie prezerwatywa czy pominiemy dawkę doustnej antykoncepcji hormonalnej), czyli gdy istnieje ryzyko ciąży. Tabletka dzień po przysługuje też ofiarom gwałtu, podobnie jak PEP zapobiegający zakażeniu wirusem HIV.
Jak działa tabletka dzień po?
Antykoncepcję awaryjną stosujemy niezależnie od dnia cyklu jak najszybciej po ryzykownym stosunku. W zależności od preparatu mamy na to: 72 godziny – w przypadku środka Escapelle z levonogestrelem, 120 godzin – w przypadku preparatu ellaOne z octanem uliprystalu. Pamiętajmy jednak, że im szybciej, tym lepiej – największa skuteczność tabletki dzień po odnotowywana jest w pierwszej dobie od niezabezpieczonego seksu. Warto podkreślić raz jeszcze, że zastosowanie tej metody nie wpływa na istniejącą już ciążę. Jest to też antykoncepcja doraźna, skuteczna w przypadku jednego stosunku – kolejne stosunki należy zabezpieczyć.
Działanie pigułki dzień po i jej skuteczność zależy od fazy cyklu. Tuż przed owulacją substancje czynne zawarte w tabletce opóźniają uwolnienie komórki jajowej, a w tym czasie plemniki obecne w organizmie kobiety zdążą obumrzeć i nie powinni dojść do zapłodnienia komórki jajowej. Jeśli jednak doszło już do owulacji, to pigułka powoduje zmiany w błonie śluzowej macicy, co utrudnia zagnieżdżenie się zapłodnionej komórki jajowej.
Ile powinien trwać cykl menstruacyjny? Pytamy ekspertów i rozwiewamy wasze wątpliwości >>>
Skutki uboczne antykoncepcji awaryjnej
Tabletkę dzień po najlepiej przyjmować raz w ciągu jednego cyklu, gdyż wpływa ona na jego rozregulowanie. Trzeba się też liczyć z możliwością wystąpienia skutków ubocznych takich jak wymioty, zawroty głowy czy krwawienie śródmiesiączkowe itp.
Tabletka dzień po – cena, czyli ile kosztuje antykoncepcja awaryjna?
Tabletka dzień po w zależności od apteki i marki kosztuje od 120 do 160 zł. To spory wydatek, zwłaszcza jeśli musimy doliczyć do tego prywatną wizytę lekarską. Także z tego względu jest to środek, który polecany jest w wyjątkowych sytuacjach a nie jako stała forma antykoncepcji.
Tabletka dzień po bez recepty – gdzie kupić?
W większości państw Unii Europejskiej w aptekach można dostać tabletkę dzień po bez recepty. Może warto rozważyć, czy nie przywieźć sobie takiej pamiątki z podróży, by w razie potrzeby tabletka dzień po była pod ręką? Zawsze też można poratować nią wtedy inne osoby w potrzebie, dając wyraz siostrzeństwa i sprzeciwu wobec polskiego systemu, który wciąż próbuje ograniczyć naszą wolność w zarządzaniu własnym ciałem i jego płodnością utrudniając nam dostęp do tabletki dzień po.
Jak często można stosować tabletki dzień po?
Jak już wspomnieliśmy, pigułkę dzień po stosuje się w sytuacjach awaryjnych. Nie stosuje się jej regularnie, jak np. tabletek antykoncepcyjnych. A co za tym idzie, należy uważać, aby do takich sytuacji, kiedy jest ona nam niezbędna, dochodziło jak najrzadziej.
PAULINA KLEPACZ: Po pierwsze feministka i wyznawczyni siostrzeństwa. Po drugie absolwentka filologii polskiej i dziennikarka, która uwielbia pisać o seksie – nie ma dla niej tematów tabu. Jest redaktorką naczelną feministyczno-erotycznego magazynu G'rls ROOM oraz współautorką książek: „#girlstalk. Dziewczyny, rozmowy, życie” oraz „CIPKOnotesu”.