Nieświadomie je stosujemy, gdy czujemy zagrożenie. 9 wyuczonych reakcji z dzieciństwa, które sterują nami w dorosłym życiu

W tym artykule:

1. Mechanizmy obronne – co to?
2. Zaprzeczenie i wyparcie
3. Sublimacja
4. Formowanie reakcji
5. Racjonalizacja
6. Izolacja
7. Identyfikacja
8. Fiksacja i regresja
9. Projekcja
10. Tłumienie

Różnego rodzaju problemy są naturalnym elementem życia. Bywają mniej lub bardziej przykre, niekiedy traumatyczne, ale można powiedzieć, że owo zróżnicowanie górek i dołków, umożliwia nam docenienie tego, co dobre. Każdy też próbuje radzić sobie z problemami na swój sposób, chociaż swój to nie do końca dobre określenie, ponieważ wstępnie stosujemy te, których zostaliśmy wyuczeni na bardzo wczesnym etapie rozwoju. To rodzice lub opiekunowie byli źródłem czy inspiracją dla dziecka, które kodowało ich zachowanie, przyjmując za odpowiedni wzorzec. Jakie są tego konsekwencje w dorosłym życiu? Powstają pewne mechanizmy obronne.

Zaglądasz w telefon partnera? To wiele mówi o twoim związku. Spoiler alert: nic dobrego

Chciałabyś wiedzieć o swoim partnerze wszystko, więc zdarza ci się zajrzeć w jego telefon bez jego wiedzy? Psychologowie są zgodni, takie zachowanie bardzo źle świadczy twojej relacji, a nawet może tę relację zniszczyć. Dowiedz się, jak przestać kontrolować drugą połówkę i wypracować zaufanie w związku.

Mechanizmy obronne – co to?

Mechanizmy obronne są ważną częścią osobowości, ponieważ umożliwiają radzenie sobie ze stresem, traumatycznymi przeżyciami, kłótniami i lękiem. To sposób na zmniejszenie napięcia, a także obrona przed nieprzyjemnymi myślami i uczuciami. Psychika broni się na swój wyuczony sposób, niekoniecznie zdrowy, świadomy i konstruktywny. Mechanizmy obronne często ranią i uniemożliwiają rozwiązanie problemu, utrudniają relacje i ograniczają rozwój emocjonalny. Rujnują relacje miłosne, przyjacielskie, rodzinne czy zawodowe. Jak się z tym uporać? Pierwszym krokiem jest już sama świadomość posiadanych mechanizmów obronnych i ich rodzaju. Wyróżniono 9 typów.

Zaprzeczenie i wyparcie

To jeden z częstszych mechanizmów obronnych, który niejako jest oznaką chęci przejęcia kontroli nad sytuacją. Osoba stosująca zaprzeczenie i wyparcie nie chce się skonfrontować z problemem, woli mu zaprzeczyć lub w ogóle nie zauważyć. Zrzuca winę na drugą osobę, ale może też przeinaczać fakty, stosować gaslighting. Nie ma mowy o braniu odpowiedzialności za czyny. Wyparcie jest obroną przed przykrością i smutkiem, które zdecydowanie nie są przyjemnymi emocjami. Ich doświadczanie ma jednak głęboki sens, dlatego warto się z nimi skonfrontować i po prostu przeżyć. Wyparcie jest też sposobem na radzenie sobie z traumą, po to, ażeby usunąć dramatyczne wspomnienia. Jest to krótkofalowa strategia, której konsekwencje mogą być bardzo trudne.

Wspólny mianownik większości rozstań i cichy zabójca relacji. Jak nierozwiązany problem w związku wpływa na relacje?

Nierozwiązany problem w związku to wróg nawet najszczęśliwszych par. Narastając, może powoli, ale skutecznie niszczyć więź. Czym może być i co zrobić, żeby się przez niego nie rozstać?

Sublimacja

Sublimacja w swoim podstawowym znaczeniu może być reakcją jak najbardziej zdrową. Polega na przekierowaniu swojej uwagi z problemu na coś pozytywnego i przekuwaniu negatywnych emocji w pozytywne. Przykładem jest uprawianie sportu po stresującej sytuacji. Takie wyładowanie złej energii może korzystnie podziałać na ciało i psychikę. Wszelkie pasje i hobby są tego typu strategią. Sublimacja może być wspaniałym sposobem na konstruktywne zarządzanie emocjami pod jednym warunkiem: nie ma to postaci wyparcia i ucieczki w inną czynność. Jeśli skonfrontujemy się z problemem, a później przekierujemy negatywne emocje w czyny, które dodają nam energii, to mamy do czynienia z dojrzałym mechanizmem obronnym.

Formowanie reakcji

Jest to mechanizm polegający na dostosowaniu się do otoczenia, co ma zarówno negatywne, jak i pozytywne strony. Całkowite rezygnowanie ze swoich wartości, cech, poglądów na rzecz zaskarbienia sobie czyjejś akceptacji, może doprowadzić do zatracenia siebie. Może wynikać to z niekochania przez rodziców w dzieciństwie, albo konieczności zasługiwania na ich uczucie. Brak pewności siebie, kompleksy prowadzą do tego, że nie wierzymy w to, że zasługujemy na uczucie czy sympatię, bez poświęcania i dostosowania się. Osoba, która stosuje mechanizm formowania reakcji, nie wie, kim jest, czego pragnie i co lubi. Staje się zależna od innych, może wykształcić lękowy styl przywiązania. To życie w ciągłej niepewności, konflikcie wewnętrznym, choć pozornie mogłoby się wydawać, że gwarantuje brak tych konfliktów. Dostosowywanie się za wszelką cenę do innych, jako mechanizm obronny to droga do wypalenia.

Dodajesz zdjęcia z partnerem na media społecznościowe? Ekspertka wyjaśnia, co to tak naprawdę oznacza

Choć początkowo media społecznościowe miały służyć głównie do kontaktu, to z czasem stały się pamiętnikami, w których skrupulatnie pokazujemy swoje życie. W wielu przypadkach ma to jednak głębsze, nieuświadomione znaczenie, o które nawet się nie podejrzewamy.

Racjonalizacja

Racjonalizacja to nic innego niż szukanie usprawiedliwienia dla przykrych sytuacji. Z jednej strony może to oznaczać logiczne myślenie na chłodno, szalenie przydatne w nerwowych sytuacjach, ale z drugiej usprawiedliwienie toksycznych zachowań. Racjonalizacja to jeden z bardziej mylących mechanizmów obronnych, bo pozornie daje wrażenie umiejętności trzymania nerwów na wodzy. Usprawiedliwiamy swoje działania, ale działa to również w kierunku innych. Tkwiąc w niezdrowym związku, można szukać logicznych wyjaśnień dla toksycznych zachowań. Przez racjonalizację ucieka się od rzeczywistości i nie stawia czoła problemom, co prędzej czy później przyniesie więcej problemów.

Izolacja

Izolacja jest niemal dosłownie ucieczką przed tym, co trudne. Unika się ludzi, sytuacji, miejsc, które wiążą się z nieprzyjemnymi emocjami. Dochodzi do wycofania społecznego, ucina się kontakty, ogranicza wychodzenie, a nawet jeśli już przebywa się wśród ludzi, to rozmowy są ograniczone i płytkie. Osoby stosujące izolację jako mechanizm obronny nie nawiązują głębokich relacji, bo się ich boją. Choć wydaje się, że w ten sposób unika się rozczarowania i odrzucenia, to w rzeczywistości prowadzi to do samotności.

Identyfikacja

Identyfikacja pozornie ułatwia określenie swojej tożsamości. Silne osobowości, grupy, środowiska pociągają i dodają pewności siebie. To swojego rodzaju tarcza obronna, ochrona przed tym, co trudne. Cechy autorytetów niejako spływają na osobę stosującą ten mechanizm obronny, co działa wzmacniająco. Sęk w tym, jakiego rodzaju wzorce przyjmuje się jako te ważne. Te toksyczne ciągną nas w kierunku destrukcji.

Fiksacja i regresja

Regresja to mechanizm obronny, w którym ktoś cofa się do wcześniejszego etapu rozwoju w odpowiedzi na stres lub wewnętrzny konflikt. Oznacza to, że w obliczu trudności osoba może zacząć zachowywać się w sposób bardziej dziecinny lub mniej dojrzały niż zwykle. Dorosła osoba może w obliczu poważnego stresu, lub traumy zacząć się zachowywać w sposób niedojrzały, np. wpadać w płacz, kaprysić lub szukać nadmiernej opieki i wsparcia od innych.

Projekcja

Projekcja to psychologiczny mechanizm obronny, w którym jednostka przypisuje swoje własne nieakceptowane myśli, uczucia, motywy czy cechy innym osobom. Działa to jako sposób na ochronę ego przed lękiem i dyskomfortem związanym z rozpoznaniem tych niepożądanych aspektów u siebie. Projekcja pozwala na zewnętrzne ulokowanie tych nieprzyjemnych elementów, co umożliwia osobie na utrzymanie pozytywnego obrazu samej siebie. Poprzez przypisywanie negatywnych cech innym, osoba może utrzymać pozytywny obraz siebie.

Tłumienie

Tłumienie emocji to również sposób na odcięcie się od nich. W ten sposób łagodzi się napięcie i stres. Negatywne uczucia nie mają ujścia, zatem w prędzej czy później, skumulowane najpewniej wybuchną. Tłumienie działa poprzez usuwanie tych nieakceptowanych treści z poziomu świadomego umysłu do nieświadomości, co sprawia, że stają się one niedostępne dla bieżącej świadomości.