Żyjemy w kulturze zapier***u, czyli o 16-godzinnym dniu pracy i tym, czy da się ten system zatrzymać
Work-life balance? To fajne hasło. Ale ile z nas może sobie na coś takiego pozwolić? Jednak z innej strony: czy praca po 16 godzin to faktycznie klucz do sukcesu?
Po części rozumiem grono osób rozdrażnionych słowami profesora Matczaka, który w jednym ze swoich tweetów kilka dni temu napisał o pracy po 16 godzin. Chociaż wydaje mi się, że wokół jego wypowiedzi narosło znacznie więcej teorii niż sam autor miał na myśli. Ogromnie szanuję profesora i też rozumiem jego stosunek do pracy, ale przyznam, że sama 16 godzin w robocie bym nie chciała spędzać. Dlatego też świadomie nie poszłam na studia prawnicze, który poniekąd mógł być dla mnie oczywistą oczywistością – jestem dzieckiem i wnuczką prawników. Mój ojciec pracował zawsze tyle, że widywałam go głównie w weekendy, moja babcia wychodziła do pracy o 7, wracała po 19 i nigdy mnie to w sumie nie dziwiło. Jedynie ostatnio zdałam sobie sprawę, że dużo w moim życiu było mamy – jak na kobietę pracującą w zawodzie na pełen etat – i zrozumiałam, że kosztem swojego zdrowia, przyjemności oraz czasu wolnego siedziała po nocach, pracując jeszcze w domu, skoro niczego mi nie brakowało (a przede wszystkim czasu z nią). Jednak ja sama bardzo świadomie poszłam w zupełnie innym kierunku - mimo że piszę teraz ten tekst „po godzinach”, bo bardzo często mój czas po „regularnej” pracy poświęcam na inne zobowiązania.
Lubię być zajęta, chociaż nie umiem jeszcze do końca powiedzieć, czy wynika to z mojej silnie zakorzenionej wewnętrznej potrzeby i żyjącego we mnie pracusia, czy raczej jest to efekt życia w kulturze zapier***u. Szczytem mojego „spełnienia”, było pisanie pracy magisterskiej w Danii, staż na pełen etat w firmie producenckiej ZA DARMO i praca w kawiarni w celach zarobkowych jednocześnie. Realnie miałam wolny jeden (!) dzień w tygodniu, z którego niezbyt korzystałam, bo po prostu padałam na twarz. Przyznam też od razu, że nikt mnie do tego nie zmuszał – jedynie moja głowa – i z perspektywy czasu nie żałuję tego czasu. Mogę nawet szczerze przyznać, że dużo mnie nauczył (przede wszystkim o sobie) i bardzo tego potrzebowałam. Tylko w tym wszystkim miałam bardzo dużo szczęścia i uprzywilejowania, bo to był tylko i wyłącznie mój wybór. Nie przymus wynikający z trudnego startu, braku warunków do rozwoju, zasobów materialnych itp., ale świadoma decyzja i potrzeba sprawdzenia się.
Niestety jest ogromna grupa ludzi w naszym kraju, którym wmówiono (mam na myśli cały system i starsze pokolenia), że nie ma innej właściwej ścieżki jak: szkoła, studia, potem bezpłatne staże i dalej dobrze płatna praca z niepłatnym nadgodzinami. Niestety oprócz ciężkiej pracy – często ponad siły i z pominięciem kodeksu pracy – na tzw. sukces składa się masa innych czynników. I są to po kolei: rodzina, zasoby materialne, zdrowie, szczęście, dostęp do nauki i narzędzi pozwalających na rozwój osobisty i tak dalej. A tę ślepą jeszcze wiarę, że jedynie ciężka praca po 16 h przyniesie największe profity, z chęcią wykorzystują nieuczciwi pracodawcy i pracodawczynie, dla których liczy się przede wszystkim wynik, a nie człowiek. Jasne, jeżeli sam czy sama masz ochotę na taką pracę, bo to tobie odpowiada, nie potrzebujesz do szczęścia życia prywatnego czy czasu wolnego i masz ku temu realne możliwości – okej, nikt ci nie broni.
Tylko nie możemy żyć w świecie, w którym z założenia system i pracodawca wymagają poświęcenia życia i zdrowia na rzecz…no właśnie czego?
Mam jedną przyjaciółkę – prawniczkę – którą pewnego pięknego dnia zabrała karetka z pracy, bo zemdlała z przemęczenia. Jasne, nikt jej otwarcie nie kazał tyle pracować, no ale wiadomo projekt sam się nie zrobi, a zamknięcie transakcji zaraz, więc trzeba cisnąć. Będąc jeszcze w szpitalu, dostała wiadomość od szefa, kiedy skończy swoje zadanie. Takich przykładów znam dziesiątki, ale ten wyjątkowo mną wtedy wstrząsnął. Już nawet nie mówiąc o tym facecie jako szefie z piekła rodem. Jak strasznym trzeba być człowiekiem, jak bardzo nie mieć empatii, uczuć, taktu, poczucia przyzwoitości, żeby doprowadzić kogoś do takiego stanu i jeszcze bezczelnie nękać CHOREGO człowieka takimi wiadomościami?!
Niewidzialna praca kobiet
Według raportu „Time to care” organizacji Oxfam, kobiety na całym świecie pracują 12,5 mld godzin dziennie bez wynagrodzenia.
Ja naprawdę rozumiem, że niektórzy utyskujący na młodszych osobników (w ich mniemaniu leniwych) przedstawiciele starszego pokolenia pracowali dużo i ciężko na swój sukces, ale też na nas. To też dzięki ich osiągnięciom kolejne roczniki mają łatwiejszy start w dorosłe życie. Do tego dochodzą nowe technologie, otwarte granice, wymiana wiedzy i doświadczeń, co za czasów naszych rodziców nie było takie oczywiste. Zdaję sobie sprawę, że to może budzić frustrację i negatywne komentarze. Ale czy my mamy przepraszać za możliwości, które daje nam współczesny świat? Czy mamy kajać się za to, że wyznajemy inne wartości? Prawda jest taka, że ogromna grupa młodych ludzi zauważyła, że te starsze pokolenia za ten swój SUKCES zapłaciły niewspółmiernie wysoką cenę. Zażynanie się w robocie po kilkanaście godzin koniec końców musi mieć negatywne konsekwencje. Brak czasu wolnego, powierzchowne relacje w rodzinie (albo w ogóle ich zanik), brak przyjaciół, czasu na przyjemności, utrata zdrowia, szybkie wypalenie zawodowe – życie sprawiedliwe nie jest, a w naturze musi być równowaga. Żeby coś zyskać, musisz w końcu coś stracić. Dodam jeszcze jedną uwagę, która pokazuje, że problem pracy „po godzinach” jest nieco bardziej złożony. Nowe technologie do których mamy dostęp, dzięki którym często wykonujemy pracę efektywniej, szybciej i łatwiej sprawiają często, że jesteśmy w tej pracy non stop - kto nigdy nie sprawdził maila służbowego w domu niech pierwszy rzuci kamieniem.
Może zabrzmi to banalnie, ale w najprostszych słowach zazwyczaj jest najwięcej sensu. Praca jest po to by żyć, nie odwrotnie. Na szczęście żyjemy w czasach, kiedy coraz częściej mówimy głośno o zdrowiu psychicznym, o potrzebie i prawie do odpoczynku, regeneracji i po prostu błogiego lenistwa. Tak – napisałam to – i lenistwo to nic złego. Jak świetnie określiła to psycholożka i edukatorka Ania Cyklińska (@psychoedu_): „lenistwo nie musi być kojarzone z próżnością czy pasożytnictwem. To również wyraz pogody ducha, uspokojenia duszy i myśli”, a odpoczynek to „ważny element dbania o swoje zdrowie psychiczne i fizyczne”. Ja sama kiedyś łapałam się na myśleniu, że marnuję czas odpoczywając i nie będąc „produktywną”. O zgrozo, jak strasznie było to szkodliwe przekonanie. Rodzaj pracy ani przepracowane w niej godziny nas nie definiują, a każdy człowiek ma prawo do godnej pracy, zarobków, szacunku i czasu wolnego.