Neurotyk - czym się charakteryzuje? Jak rozpoznać osobowość neurotyczną i stworzyć związek z kimś, kto ją posiada?

W tym artykule:

1. Czym jest osobowość neurotyczna? Cechy neurotyka
2. Neurotyk, a zdrowie psychiczne
3. Skąd bierze się osobowość neurotyczna?
4. Neurotyk w związku
5. Terapia neurotyka
6. Neurotyzm a inteligencja
7. Znani neurotycy
8. Cechy osobowości neurotycznej - test na neurotyzm

Neurotyk - kim jest? A czy ty jesteś neurotykiem? A może podejrzewasz o neurotyzm kogoś ze swoich bliskich? Sprawdź, na czym polega osobowość neurotyczna i jakie cechy wykazuje neurotyk. Na końcu artykułu znajdziesz test.

Czym jest osobowość neurotyczna? Cechy neurotyka

Psychologia nazywa osobowością neurotyczną zespół cech, które można określić jako niezrównoważenie emocjonalne. Neurotyk nie potrafi radzić sobie ze stresem i nieustannie towarzyszy mu poczucie lęku. Odczuwa również z ponadprzeciętną częstotliwością takie uczucia jak:

• niepokój,

• smutek,

• złość,

• zdenerwowanie,

• poczucie zagrożenia,

• strach,

• poczucie inności i niedopasowania,

• zazdrość,

• zawiść,

• zakłopotanie,

• niepewność,

• zdezorientowanie,

• osamotnienie,

• bezradność,

• poczucie winy.

Neurotyczny człowiek zmaga się z niskim poczuciem wartości i nieustannie ocenia siebie w sposób krytyczny. Jednocześnie jest perfekcjonistą. Chce być kimś wielkim, znaczącym, docenianym i podziwianym, jednak nie wierzy, że uda mu się to osiągnąć. Ma tendencje do porównywania się z innymi ludźmi. Nie akceptuje w sobie samym słabości, a także gardzi nią u innych ludzi. Dlatego zdarza mu się przejawiać agresywne zachowania.

Kryzys w związku: jak go przetrwać? Podpowiadamy co robić podczas kryzysu w związku >>>

Osoba neurotyczna jest zazwyczaj nieśmiała, wstydliwa i wycofana. Boi się podejmowania ryzyka z obawy przed krytyką. Towarzyszy jej również silny lęk przed odrzuceniem, wyśmianiem i zignorowaniem. Często interpretuje neutralne sytuacje jako zagrażające, przejawia nierealistyczny obraz siebie i świata. Jest nadmiernie skupiona na sobie – przez inne osoby bywa oceniana jako egocentryczna. Neurotykowi brakuje również elastyczności w codziennych sytuacjach – zwykle w swoich działaniach kieruje się schematami i stereotypami.

Neurotyk odczuwa wewnętrzne pragnienie, aby wszyscy go lubili i akceptowali – nawet te osoby, z którymi nie łączą go żadne bliskie relacje. Jest przesadnie wrażliwy na każdy przejaw dezaprobaty czy krytyki. Często popada w samooskarżenia. Trudno jest mu wyrażać własne potrzeby – zazwyczaj nie mówi o nich wprost, licząc że inni sami się ich domyślą. Niezwykle trudne jest dla niego wchodzenie w konflikty, a także wyrażanie oraz bronienie swojego zdania. Nieustannie porównuje się z innymi ludźmi i odczuwa paniczny lęk przed porażką.

Jak nie panikować w czasach pandemii i jak poradzić sobie z izolacją? Rozmawiamy z psychologiem >>>

Neurotyk, a zdrowie psychiczne

Neurotycy są w większym stopniu niż osoby o innej osobowości narażeni na uzależnienia oraz zaburzenia psychiczne, takie jak np. fobie, depresja, anoreksja, bulimia, schizofrenia czy zaburzenie afektywne dwubiegunowe. Mogą pojawić się u nich takie objawy fizjologiczne jak np.:

• drżenie mięśni,

• ataki szybkiego bicia serca,

• suchość w ustach,

• sztywność mięśni,

• problem z oddaniem moczu,

• zawroty głowy,

• bezsenność,

• problemy z koncentracją,

• poczucie derealizacji.

Skąd bierze się osobowość neurotyczna?

Główna przyczyna rozwinięcia się osobowości neurotycznej to negatywne doświadczenia z okresu dzieciństwa. Neurotyk jako dziecko nie miał zaspokojonej potrzeby bezpieczeństwa, bezwarunkowej akceptacji oraz ciepła ze strony rodziców. Najczęściej byli oni osobami skłonnymi do manipulowania, wzbudzania poczucia winy, poniżania i agresji. Zabraniali wyrażania uczuć i własnego zdania. Każde potknięcie bezlitośnie krytykowali lub wyśmiewali, a problemy zgłaszane przez swoje dziecko lekceważyli lub reagowali na nie w paniczny sposób. W efekcie w dorosłym życiu czuje ono, że musi ciągle zasługiwać na miłość, nigdy nie może czuć się bezpieczne i wystarczająco dobre. Wśród przyczyn neurotyzmu wymienia się również czynniki genetyczne, doznane traumy, a także zbyt dużą wrażliwość układu współczulnego.

Neurotyk w związku

Neurotyk jest osobą odczuwającą ogromny głód miłości, którego partner nie jest w stanie zaspokoić. Chce zawsze czuć się akceptowany, doceniany i podziwiany przez drugą osobę w związku. Pragnie idealnej i bezwarunkowej miłości. Odczuwa paniczny lęk przed opuszczeniem, dlatego może reagować panicznie w sytuacjach konfliktowych, np. wybuchem płaczu, agresją czy wzbudzaniem u partnera poczucia winy lub litości. Często stosuje szantaże emocjonalne, np. grozi popełnieniem samobójstwa.

Osoby neurotyczne w bliskich relacjach uczuciowych mogą być zarówno agresywne i dominujące, jak i przesadnie uległe. Miewają obsesje na punkcie seksu, a także przejawiają perwersyjne zachowania seksualne, takie jak sadomasochizm. Trudno jest im szanować potrzeby drugiej strony, gdyż dążą głównie do zaspokojenia własnych. Z powodu lęku przed porzuceniem, często okazują zazdrość swojemu partnerowi. Neurotycy potrzebują z jego strony ciągłego potwierdzania własnej wartości. Dlatego uwielbiają słyszeć komplementy, a na krytykę reagują bardzo emocjonalnie. W głębi serca nie wierzą, że można ich pokochać, a przejawy miłości interpretują jako manipulację, zniewolenie czy zagrożenie. Nie potrafią mówić partnerowi wprost o swoich potrzebach. Mają również kłopot z okazywaniem czułości.

Terapia neurotyka

Neurotyzm nie jest zaburzeniem, lecz jedną z cech osobowości, dlatego sam w sobie nie wymaga leczenia – stanie się to konieczne dopiero w momencie, kiedy u neurotyka rozwinie się zaburzenie psychiczne lub uzależnienie. Każdy człowiek może przejawiać pewne cechy neurotyzmu i na ogół nie powinno być to powodem do niepokoju. Życie z osobowością neurotyczną może stać się jednak uciążliwe zarówno dla neurotyka, jak i bliskich mu osób.

Aby zmniejszyć objawy neurotyzmu, warto na bieżąco uświadamiać sobie własne uczucia i w odpowiedni sposób je wyrażać. Pomocna może okazać się terapia u psychologa lub rozmowy z przyjacielem. Człowiek z osobowością neurotyczną może radzić sobie w życiu, rozwijać się i nawiązywać z innymi ludźmi zdrowe, wartościowe relacje. Aby było to jednak możliwe, powinna wziąć odpowiedzialność za własne życie.

W trakcie psychoterapii neurotyk przepracowuje trudną przeszłość w celu pozbycia się wewnętrznego lęku i poczucia zagrożenia. Leczący wpływ wywiera również nawiązanie emocjonalnego związku z terapeutą, opartego na akceptacji i nieocenianiu. Terapia pomaga uświadomić sobie tłumione uczucia, potrzeby i niezdrowe mechanizmy działania. Umożliwia również trenowanie asertywnych postaw oraz zmianę negatywnych przekonań na temat własnej osoby i otaczającego świata.

Neurotyzm a inteligencja

Osoby z neurotyczną osobowością często są ponadprzeciętnie inteligentne. Wynika to zwłaszcza z ich skierowania uwagi do wewnątrz. Świetnie sprawdzają się w zawodach wymagających empatii i kreatywności. Gorzej radzą sobie jednak z wykonywaniem czynności wymagających dużego opanowania, szybkiego reagowania i działania w warunkach silnego stresu.

Znani neurotycy

Wśród neurotyków znajdują się wybitni ludzie: artyści, pisarze, reżyserzy czy naukowcy. Osobowość neurotyczną przejawiał np. Izaak Newton, który często popadał w stany depresyjne. Karol Darwin wielokrotnie w swoim życiu doświadczał ataków paniki i nie radził sobie ze stresem. Neurotykiem był również wybitny malarz Vincent van Gogh, który popełnił samobójstwo, a w aktach desperacji połykał własne farby. Osobowość neurotyczną miał także wybitny reżyser Woody Allen, który panicznie bał się m.in. owadów, jazdy windą, wysokości czy przebywania w zamkniętych pomieszczeniach.

Cechy osobowości neurotycznej - test na neurotyzm

Podejrzewasz u siebie osobowość neurotyczną? Wstępne jej rozpoznanie umożliwia rozwiązanie poniższego testu. Jeżeli odpowiesz co najmniej 5 razy „tak”, wtedy prawdopodobnie masz osobowość neurotyczną.

1. Czy często porównujesz się z innymi ludźmi?

2. Czy towarzyszy ci przekonanie, że nie zasługujesz na miłość?

3. Czy masz wrażenie, że ciągle musisz zasługiwać na akceptację?

4. Czy osoby z najbliższego otoczenia zwracają ci uwagę, że często reagujesz zbyt emocjonalnie?

5. Czy wydaje ci się, że ciągle coś ci zagraża?

6. Czy odczuwasz przekonanie, że byłabyś kimś wielkim, gdyby nie niesprzyjające okoliczności?

7. Czy często tracisz panowanie nad sobą?

8. Czy odczuwasz paniczny lęk, że partner cię opuści?

9. Czy zdarzało ci się wzbudzać u partnera poczucie litości, np. poprzez straszenie popełnieniem samobójstwa?

10. Czy odczuwasz silny lęk przed krytyką ze strony współpracowników?