Narcyz: kim jest i jakie cechy ma osoba narcystyczna? Jakie zachowanie ją wyróżnia?

W tym artykule:

1. Narcyz: co to za osoba?
2. Jak rozpoznać narcyza?
3. Co jeszcze warto wiedzieć o narcyzie?
4. Czego boi się narcyz?
5. Narcyzm: przyczyny
6. Jak rozmawiać i postępować z narcyzem?
7. Osobowość narcystyczna a związek. Jaki jest narcyz w łóżku?
8. Jak narcyz zachowuje się po rozstaniu?

Narcyz: co to za osoba?

Każdy z nas prawdopodobnie zna przynajmniej jedną taką osobę, która sprawia wrażenie: najpiękniejszej, najmądrzejszej, znającej się na wszystkim, robiącej wszystko najlepiej, najbardziej obeznanej w każdej kwestii. Jeśli dodatkowo delikwent patrzy na innych z wyższością, odnosi się do nich z pewną pogardą i ironią, interesuje się tylko swoimi potrzebami, ignorując resztę – takie cechy i zachowania mogą świadczyć o tym, że mamy do czynienia z osobowością narcystyczną.

Choć w codziennym życiu często używamy sformułowania „narcyz” do opisania jednostek „zakochanych w sobie”, warto pamiętać, że aby móc powiedzieć o zaburzeniu w rozumieniu psychologii (narcystyczne zaburzenie osobowości, ang. narcissistic personality disorder, NPD), poza wysoką samooceną musi pojawić się też toksyczność i skłonność do ranienia innych. Ze względu na swój brak elastyczności, osoby narcystyczne nie potrafią dostosować się do grupy. Wywołuje to problemy w funkcjonowaniu społecznym i zawodowym. Te elementy są istotne w postawieniu diagnozy.

Nastała villain era – czas postawić granice i zadbać o siebie. Na czym polega koncepcja, która jest hitem (nie tylko) na TikToku?

Villain era to coś więcej niż kolejny trend z TikToka. Koncepcja, o której robi się coraz głośniej, może mieć realne przełożenie na jakość naszego życia – kondycję psychiczną i relację z innymi. Oto, na czym polega.

Jak rozpoznać narcyza?

Osoba narcystyczna cechuje się nadmiernym egoizmem i skupieniem na swoich odczuciach i potrzebach. Uważa, że należą jej się pochwały i uznanie, nie może bez nich funkcjonować. Przez nadmierną koncentrację na sobie trudno jej jest nawiązywać prawdziwe przyjaźnie i głębokie relacje.

Z drugiej strony osoba o skłonnościach narcystycznych potrafi być bardzo czarująca i uwodzicielska, jeśli ma w tym cel. Kiedy trzeba, może przyciągać do siebie tłumy,

Charakterystyczne dla narcyza jest to, że rzadko kiedy zdradza cechy swojego zaburzenia od razu. Zwykle pozwala sobie na więcej dopiero przy bliższym poznaniu. Ujawnia się stopniowo. Postawa narcystyczna jest przeważnie krytykowana przez otoczenie, jednak osoba z tym zaburzeniem raczej niewiele sobie z tego nie robi. Uważa, że ci, którzy zwracają jej uwagę, robią to ze złych pobudek. W rezultacie narcyz może być w otoczeniu ludzi i jednocześnie cierpieć w powodu skrajnej samotności.

Toksyczna przyjaźń – jak ją rozpoznać? Oto 5 powodów, które powinny dać ci do myślenia

Czy to toksyczna przyjaźń? Jeżeli masz wątpliwości co do szczerości relacji z przyjaciółką sprawdź, czy nie padłaś ofiarą manipulacji. Wasza przyjaźń może się okazać toksyczna.

Co jeszcze warto wiedzieć o narcyzie?

Skąd w ogóle wzięło się określenie „narcyz” na opis osoby zapatrzonej w siebie? Geneza sięga greckiej mitologii. Według jednej z licznych wersji mitu o Narcyzie, obdarzony wielką urodą młodzieniec zakochał się we własnym odbiciu w lustrze wody. Nie była to szczęśliwa miłość, gdyż nigdy nie mógł zaspokoić pragnienia dosięgnięcia pięknej twarzy. W nieustannych próbach uchwycenia swojego odbicia młodzian zobojętniał na świat wokół i ostatecznie umarł z tęsknoty.

Ten schemat dość dobrze obrazuje także współczesnych narcyzów: dostrzegających jedynie siebie i wiecznie niezaspokojonych, próbujących zrealizować wzorzec wielkości (w fantazji lub zachowaniu), odwracających się od innych.

Love bombing, czyli niebezpieczna technika manipulacji w związku. Na czym polega? Jak się przed tym bronić?

Komplementy, czułe gesty, drogie prezenty – brzmi niewinnie, ale w rzeczywistości może chodzić o przemoc psychiczną. Tłumaczymy, czym jest love bombing i jak się przed nim bronić.

Czego boi się narcyz?

Osoby z zaburzeniem narcystycznym są nadmiernie sfokusowane na sobie. Choć przekonane o własnej wyjątkowości, potrzebują nieustannego utwierdzania ich w tym przeświadczeniu i pochwał. Gdy ich nie dostają, dopominają się o swoje. Jeśli to również nie przyniesie efektu, czują się bardzo źle. Z euforii mogą popaść niemal w rozpacz, a nawet stany depresyjne. Boją się sytuacji, gdy nie są w centrum. Wywołuje to w nich negatywne nastawienie do innych, wycofanie bądź nadmierną chęć kierowania rzeczywistością.

Narcyz chce być na pierwszym miejscu, potrzebuje uwielbienia i docenienia. Drugie miejsce na podium nie mieści się w głowie – nie liczy się nic poza pierwszym miejscem.

Dlaczego kobiety nie są dla siebie wystarczająco dobre? Adrianna Sobol tłumaczy, czym jest zdrowy egoizm

Uważa, że zdrowie zaczyna się w głowie. Namawia kobiety do „zdrowego egoizmu”. Na co dzień pracuje w szpitalu, poradni i fundacji z osobami, które usłyszały diagnozę: „nowotwór”. Gościem siódmego odcinka internetowego talkshow Karoliny Cwaliny #GirlsTalk jest Adrianna Sobol, psychoonkolog, członek zarządu Fundacji OnkoCafe.

Narcyzm: przyczyny

Życie z narcyzem bywa bardzo trudne – zarówno dla niego samego, jak i otoczenia. On – ciągle nienasycony, pragnący pochwał, wyróżnień. Otoczenie – zmęczone manipulacjami, brakiem empatii, pełnymi megalomanii opowieściami.

Jak wspomnieliśmy – narcyzm to w rozumieniu współczesnej psychologii zaburzenie osobowości. Z czego się bierze? Specjaliści mają na ten temat kilka teorii, zakładają, że problem może mieć podłoże:

• genetyczne;
• środowiskowe;
• wychowawcze.

Zaburzenia narcystyczne wynikające z genetyki są oczywiście dziedziczne. Przyczyną wykształcania się cech narcystycznych może być również wpływ środowiska. Jeśli dziecko dorastało w otoczeniu osób, które przejawiały takie zachowania, może uznać je za właściwe wzorce i powielać zupełnie nieświadomie.

Ważnym czynnikiem mogącym prowadzić do wykształcenia się narcystycznych cech jest również wychowanie. W narcyzm popadają często te osoby, które w dzieciństwie były niedoceniane, krytykowane i nadmiernie kontrolowane przez rodziców. Przez to czuły się mniej wartościowe, musiały prosić się o uwagę, dobre słowo czy pochwałę. W takim przypadku narcyzm może być tarczą ochronną przed „powtórką z rozrywki”. A osoba narcystyczna może być w rzeczywistości zupełnie inna, niż wskazuje na to jej zachowanie: nieśmiała, zagubiona, z niskim poczuciem własnej wartości, pragnąca uznania i dowartościowania.

Do narcyzmu może jednak przyczynić się również nadmierne chwalenie dziecka za nawet najmniejsze dokonania. Dorasta ono wówczas w poczuciu bycia doskonałym i prześcigającym rówieśników pod każdym względem.

Jak się uspokoić na szybko, wyciszyć emocje i ukoić nerwy? Znamy najlepsze sposoby na stres

Jak się uspokoić? Stres to cichy zabójca, ale z nerwowością można walczyć. Poznaj szybkie metody na ukojenie nerwów i ataków paniki. Choć mogą się wydawać banalne, mogą pomóc w stresujących sytuacjach.

Jak rozmawiać i postępować z narcyzem?

Rozmowa z narcyzem może być trudna i męcząca. W wielu sytuacjach nie da się jednak takiego kontaktu unikać – może to być członek rodziny, współpracownik lub partner. Co robić w takim przypadku i jak postępować z narcyzem?

Zwracanie uwagi, próba „ściągania na ziemię” i uświadamiania narcyzowi, że jego zachowanie jest niewłaściwe, zazwyczaj nie przynosi efektów. Narcyz jest raczej głuchy na uwagi. Próby przetłumaczenia osobie o postawie narcystycznej, że postępuje niewłaściwie, są zwykle odbierane jako atak, a wręcz spisek. Można oczywiście próbować rozmawiać i mówić o swoich odczuciach, jednak nie we wszystkich przypadkach zdaje to egzamin.

Jak żyć z narcyzem? Najpewniejszym rozwiązaniem, które może uzdrowić relacje z taką osobą, jest psychoterapia. W przypadku narcyzów podjęcie decyzji o skorzystaniu z pomocy jest jednak bardzo trudne – nie widzą przecież żadnego problemu, więc dlaczego mieliby coś ze sobą zrobić?

Jak wygląda wizyta u psychologa? Krok po kroku wyjaśniamy, jak przebiega pierwsza wizyta u psychologa i o czym warto wtedy rozmawiać

Wizyta u psychologa to dla wielu osób ostateczność, wiążąca się z poczuciem wstydu i bezradności. Przez to bardzo często zwleka się z szukaniem pomocy, próbując mierzyć się ze swoimi problemami samodzielnie. Przed wizytą u psychologa często hamuje również obawa przed tym, jak będzie ona wyglądać. Nie bój się i nie wstydź – to specjalista, który chce ci pomóc. Podpowiadamy, jak przygotować się do pierwszej wizyty i w jaki sposób prawdopodobnie ona przebiegnie.

Osobowość narcystyczna a związek. Jaki jest narcyz w łóżku?

Związek z narcyzem jest wymagający. W takiej relacji osobowość narcystyczna chce brać, nie bardzo potrafi dawać. Nie okazuje większego zainteresowania, jednocześnie oczekując go od drugiej strony (w niemal nielimitowanej ilości). Wykazuje się niedojrzałością emocjonalną. Potrafi obdarzyć drugą osobę uczuciem, jednak skłonność do zazdrości, zaborczości, kontrolowania biorą górę. Nierzadko wyniszczają i osłabiają partnera bądź partnerkę.

W łóżku z narcyzem trudno poczuć prawdziwą fascynację i namiętność. Jednostronne skupienie na sobie i dążenie do zaspokojenia własnych potrzeb utrudnia nawiązanie pogłębionej, intymnej relacji.

Narcyz, stale poszukujący uwagi i doceniania, może mieć skłonności do „skoków w bok”, aby otrzymać ich jak najwięcej. Do głosu dochodzi przekonanie o własnej wyjątkowości, a niedostateczne zainteresowanie ze strony partnera/partnerki jawi się jako zaniedbanie. Narcyzowi należy się przecież o wiele więcej. W takiej sytuacji może więc szukać wrażeń i potwierdzenia swojej wspaniałości u innych osób.

Relacja uczuciowa z osobowością narcystyczną jest niebezpieczna o tyle, że nawet przez długi czas może ona nie zdradzać patologicznych cech. W miarę jak więź się zacieśnia, narcyz oplata partnera bądź partnerkę coraz ciaśniej w taki sposób, że ofiara w ogóle nie jest tego świadoma. W pewnym momencie jednak dociera do niej, w jakiej roli została postawiona. Próby wyjścia z niej kończą się frustracją i złością narcyza, który będzie się chwytać różnych metod, byle tylko postawić na swoim.

Toksyczny związek – objawy. Jak zakończyć toksyczny związek z partnerem? Ekspert radzi

Związek dwojga ludzi powinien opierać się na prostych założeniach, takich jak równość, partnerstwo, wzajemna miłość oraz szacunek. Co, jednak jeśli jedna ze stron „kocha bardziej”, a druga wykorzystuje swoją przewagę? Jak rozpoznać toksyczny związek? Jakie są objawy toksycznego małżeństwa? Po czym rozpoznać, że twój mąż lub partner jest toksyczny? Jak przygotować się do zerwania toksycznej relacji?

Jak narcyz zachowuje się po rozstaniu?

Niewiele osób jest w stanie wytrzymać presję bycia z narcyzem. Rozstanie może być jednak równie pełne „przygód” i niemiłych niespodzianek... Osoby narcystyczne nie są zbyt skłonne do refleksji, a tym bardziej do wybaczania. Mają za to silne skłonności do planowania przyszłości swoim partnerom, ingerowania w ich plany i sposób postępowania, a także do narzucania swojej woli. Każde wyłamanie z tego schematu może skutkować złością, frustracją, a nawet chęcią zemsty.

Osoby z zaburzeniem narcystycznym zwykle nie pozwalają od siebie odejść i zrobią wiele, by partnera/partnerkę przy sobie zatrzymać. Mogą w tym celu posuwać się do gróźb i szantażu, prób podcinania skrzydeł i uderzenia w czułe punkty.

Narcyz jeszcze długo po rozstaniu lub nawet zwykłej kłótni może wracać do tej sytuacji i próbować wybielić siebie, wmawiając drugiej osobie winę, złą wolę bądź niewdzięczność.

Gaslighting to okrutna forma manipulacji. Na czym polega i co robić, gdy pojawi się w związku albo rodzinie? Pytamy ekspertkę

Gaslighting to przemoc psychiczna. Jest uważana za jedną z najgorszych i najbardziej niebezpiecznych form manipulacji. Niestety czasem trudno ją zauważyć. Pytamy ekspertkę, jak się bronić, gdy pojawi się w związku, w rodzinie lub miejscu pracy.